Johan Vollenbroek, geboren in 1949, staat bekend als een van de meest invloedrijke milieuactivisten van Nederland. Met zijn achtergrond als chemicus en zijn diepgaande kennis van milieuwetgeving, heeft hij een belangrijke rol gespeeld in de strijd voor een schoner en duurzamer milieu. Als voorzitter van de non-gouvernementele organisatie Mobilisation for the Environment (MOB) heeft hij zich toegelegd op het juridisch aanvechten van milieuovertredingen door bedrijven en overheden. Maar wie is deze man, wat heeft hij bereikt en hoe heeft hij de stikstofcrisis in Nederland mede beïnvloed? De start van zijn carrièreJohan Vollenbroek groeide op in een tijd waarin bewustwording rond milieukwesties in opkomst was. Na het afronden van zijn HTS-opleiding in procestechnologie volgde hij bedrijfseconomie aan de Technische Universiteit Eindhoven en scheikunde aan de Radboud Universiteit. Daarnaast specialiseerde hij zich door een postacademische opleiding milieurecht aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens zijn studie werkte Vollenbroek al als analist, wat de basis legde voor zijn latere rol als milieuadviseur bij Royal Haskoning. Vollenbroek’s kennis en ervaring brachten hem ertoe in de jaren negentig zijn eigen milieuadviesbureau op te richten, MOB. Aanvankelijk richtte het bureau zich op het adviseren van landen die lid wilden worden van de Europese Unie over milieuwetgeving. Inmiddels heeft MOB een brede focus, van juridische procedures tegen milieuonvriendelijke bedrijven tot advies aan organisaties en overheden over milieukwesties. Juridische strijd tegen milieuschendingenHet werk van Vollenbroek draait om het aanvechten van milieuovertredingen en het verbeteren van milieuwetgeving in Nederland. Hij vertegenwoordigt lokale en landelijke bewoners- en milieuorganisaties en voert bezwaarprocedures tegen milieuvergunningen die niet aan de Europese en Nederlandse richtlijnen voldoen. Zijn inspanningen hebben regelmatig geleid tot successen in de rechtbank, waarmee hij aanzienlijke impact heeft gehad op milieubeleid en -praktijken. Een van zijn grootste overwinningen kwam in 2018, toen hij met MOB succesvol het Programma Aanpak Stikstof (PAS) aanvocht. Dit beleid, bedoeld om stikstofuitstoot te reguleren, werd door het Europese Hof en de Nederlandse Raad van State als ontoereikend beoordeeld. De uitspraken leidden tot strikte beperkingen voor de bouw- en landbouwsector, wat resulteerde in wat nu bekend staat als de “stikstofcrisis”. Deze crisis bracht grootschalige protesten van boeren en bouwers met zich mee, maar Vollenbroek bleef bij zijn standpunt dat de stikstofuitstoot drastisch moest worden verminderd om aan Europese wetgeving te voldoen. Een recent succes was in juli 2023, toen Vollenbroek erin slaagde om via juridische procedures een drastische vermindering van de uitstoot van ammoniak door het bedrijf Olam Food in Koog aan de Zaan af te dwingen. Dit bedrijf moest haar uitstoot terugbrengen van 260 ton naar slechts 12 ton. Kritiek op VollenbroekNet als elke invloedrijke activist heeft Johan Vollenbroek te maken gehad met kritiek. Journalisten zoals Syp Wynia hebben vraagtekens gezet bij de rol van MOB, dat enerzijds door overheden wordt ingehuurd voor advies, terwijl het anderzijds dezelfde overheden aanklaagt. Een voorbeeld hiervan is de provincie Friesland, die MOB betaalde voor advies terwijl Vollenbroek tegelijkertijd rechtszaken aanspande tegen vergunningen die de provincie had verleend. Deze dualiteit heeft het debat over zijn motieven aangewakkerd, maar Vollenbroek blijft benadrukken dat zijn werk gericht is op het algemeen belang. Eerbetoon en erkenningVoor zijn jarenlange inzet voor het milieu heeft Vollenbroek diverse onderscheidingen ontvangen. Zo werd hij in 2008 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en ontving hij in 2019 de Clara Meijer-Wichmann Penning, een prijs voor zijn toewijding in de strijd tegen het Nederlandse stikstofbeleid. Een jaar later kreeg hij het Duurzaam Lintje op Duurzame Dinsdag, waarmee hij werd erkend voor zijn vasthoudendheid in het aankaarten van het stikstofvraagstuk. Ook won hij in 2021 de prestigieuze Heimans en Thijsse Prijs. Vollenbroek’s zakelijke invloed en vermogenNaast zijn werk als activist en voorzitter van MOB is Vollenbroek ook actief als milieuadviseur via zijn commerciële adviesbureau. Hoewel exacte cijfers over zijn vermogen niet openbaar zijn, is duidelijk dat zijn expertise en impact zowel op het juridische als zakelijke vlak aanzienlijke waarde vertegenwoordigen. Zijn vermogen wordt grotendeels toegeschreven aan zijn adviesactiviteiten en zijn juridische successen. Impact op NederlandJohan Vollenbroek is een centrale figuur in de milieubeweging van Nederland geworden. Zijn inspanningen hebben niet alleen invloed gehad op beleidsmakers en bedrijven, maar ook op het publieke debat over duurzaamheid en milieukwesties. Hij bracht complexe milieuproblemen onder de aandacht van een breed publiek en dwong zowel overheden als bedrijven om vastgeroeste systemen te herzien. Met zijn onvermoeibare inzet heeft Vollenbroek aangetoond dat vastberadenheid en expertise kunnen leiden tot daadwerkelijke verandering. Of je nu zijn methoden toejuicht of bekritiseert, één ding is zeker – Johan Vollenbroek is een naam die onlosmakelijk verbonden is met het moderne milieudebat in Nederland. |